Limburgse evacués

Of ik ook een levensboek wilde maken voor haar vader, vroeg de vrouw. “Hij hoopt deze zomer 85 jaar te worden en dan lijkt een levensboek ons een mooi cadeau.”
Dat kan ik natuurlijk alleen maar onderstrepen.
De vrouw geeft aan dat zij en de overige familieleden ook zo graag meer willen weten over het leven van hun vader tijdens de oorlogsjaren van 1940 – 1945. En met die gerichte opdracht in mijn achterhoofd maak ik een afspraak met haar vader.

Nu, enkele maanden later, ligt het levensboek van vader bij de drukker. Ik kijk terug op waardevolle gesprekken met een levenslustige man van bijna 85 jaar. En toen de de Tweede Wereldoorlog ter sprake kwam, zei de man dat hij nog altijd  contact onderhoudt met de Limburgse evacués.
Limburgse evacués? Daar wilde ik meer over weten.
Het toeval wil dat hierover gisteravond een documentaire op NPO2 werd uitgezonden. “De oorlogswinter van Roermond”.

Hoewel het zuiden van Nederland in het najaar van 1944 al was bevrijd, bleef de strijd om bepaalde plaatsen, zoals Roermond, in Limburg doorgaan. Er werd in Limburg nog behoorlijk gevochten en de inwoners werd verzocht om uit veiligheidsoverwegingen te evacueren.  Het was de hongerwinter van 1944 – 1945 dat duizenden gedwongen geëvacueerde Limburgers vertrokken naar het noorden van het land. Meestal lopend, soms op een kar of slee, gaan de mensen naar het Duitse Brügge.  Daar worden ze onder slechte omstandigheden opgevangen in een fabriek. Er vertrekken vanuit Brügge treinen richting Friesland en Groningen. Maar de treinen rijden stapvoets en er is veel oponthoud. Soms worden er ook treinen beschoten. De omstandigheden zijn slecht. De reis door Duitsland naar noord Nederland is er één van enkele dagen tot een week.

Ook in Friesland komt een hele groep Limburgers aan die allemaal bij inwoners moeten worden ondergebracht. Men is verplicht om hier als inwoners aan mee te werken. Werkt iemand niet mee, dan is de kans groot dat men zijn huis kwijtraakt.
In de grotere plaatsen worden de Limburgse evacués tijdelijk in openbare gebouwen ondergebracht en van daaruit ondergebracht bij de mensen op het platteland.  Ze worden dan vaak opgehaald  met paard en wagen en verspreid onder de inwoners van de verschillende dorpen.

Bij de het ouderlijk gezin van de bijna 85-jarige die ik mocht interviewen, werd toen een jong echtpaar ondergebracht.  En hoewel de omstandigheden moeilijk waren, hebben ze er met elkaar het beste van weten te maken. Al zaten ze soms wel in spanning. Zoals die keer dat er een razzia in het dorp werd gehouden en alle jongemannen werden gezocht die de leeftijd hadden om in Duitsland te werk te worden gesteld. Ook de jongeman van het geëvacueerde echtpaar.
Hij werd verstopt in een diepe kledingkast en zijn vrouw moest “ziek” op bed gaan liggen.
Er werden die avond uiteindelijk 18 jongemannen in het dorp opgepakt en vastgezet in het dorpscafé om later naar Duitsland te worden gebracht. Maar de evacué hebben ze niet gevonden.

En dan is dit nog maar een fragment uit het hele verhaal.

Wil jij ook meer weten over het leven van jouw ouders of grootouders? En vind je het ook belangrijk dat die verhalen bewaard moeten blijven? Neem dan contact op voor meer informatie.