Nieuws en blogs

Foar in doarpskrante bin ik frege om stikjes oer de skiednis fan it doarp te skriuwen. Dy stikjes ferskine ek hjirre as blog.

By de brêge stie oant yn de jierren sechstich in gebou wêr’t yn 1947 de bewarskoalle útein set is. It gebou wie oarspronklik in herberch mei as namme  “het wapen van Henaarderadeel”. Stille tsjûge dêrfan is de stien mei wapen dy’t ynmitsele sit yn de ringmuorre by It Bynt. Ein 1800 hat de diakony fan de Herfoarme tsjerke it gebou oernommen en kaam der in naaiskoalle yn. 

Doe’t der yn 1946 plak foar in op te rjochtsjen bewarskoalle socht waard, foel it each op it gebou by de brêge. Ek waard der in liedster socht. Dat waard yn jannewaris 1947 Dukke Bruinsma fan Easterein. Helpster waard al gau Anneke Wijbenga.

It wie in drok besocht skoaltsje. Yn 1949 sieten der rom 60 beukers op de skoalle. De beukers fan alle ferskate oertsjûgings sieten byinoar op deselde skoalle. Yn it bestjoer sieten doe Sipke Boonstra, Cees Van Wieren en De Roos.
Begjin maart 1951 waard de bewarskoalle as skoalgebou ôfkard. En wer twa wike letter moast de skoalle sels efkes ticht omdat der sân gefallen fan readfonk yn it doarp wienen. Benammen ûnder jonge bern tige besmetlik. En as dat noch net genôch wie, waarden de meubeloanfragen ek noch ôfwiisd.
Mar Wommelsers litte harren net kenne en dus besletten de ferskate timmerbedriuwen yn it doarp om sels de meubels foar de bewarskoalle te meitsjen.

Alles kearde ta it goede. Yn 1953 waard begûn mei in nij te bouwen moderne beukerskoalle. En al yn novimber fan dat jier waard “Blier Bigjin” iepene oan de nije buert fan doe, de dr. Sipcke Stapertstrjitte. De liedsters wienen doe Wieke Dijkstra en Trijntje Kooistra.

De âlde bewarskoalle hat noch oant yn de jierren sechstich tsjinst dien as diakonijgebou, wêr’t de Herfoarme tsjerke sneinskoalle hie, de jongerein de jeugdklups en de froulju harren frouljusferiening. Ek de CVO-skoalle hat it wol brûkt foar byienkomsten. Yn 1968 is it ôfbrutsen.

Vanochtend kreeg ik een bericht van  iemand die in zijn achtertuin een merkwaardige ontdekking had gedaan.  Een ontdekking die ik vast en zeker interessant zou vinden.  Misschien dat ik wel  tijd had om even te komen kijken. Uiteraard! Want dit soort uitnodigingen wekken de nieuwsgierigheid. Ik was benieuwd!

Het huis was gauw gevonden. “Rin mar efterom hear”, zei de vrouw des huizes. Zo gezegd, zo gedaan.
En in de achtertuin trof ik de bewoner samen met zijn broer aan. Twee mannen van rond de zeventig jaar oud, gebogen over een gat in de tuin. En mijn blik viel meteen op de interessante ontdekking.

In het gat lag de helft van een oude grafsteen. De andere helft lag ernaast. De bewoner vertelde mij over deze bijzondere vondst in de tuin.
Hij woonde al sinds 1986 in deze woning, waar vroeger een keuterboer had gewoond. En al die tijd hadden de bewoners zich verwonderd over het gras wat op de plek van het pas gemaakte gat altijd donkerder van kleur was dan in de rest van de tuin.
Samen met zijn broer werd besloten om op onderzoek uit te gaan en op die plek eens te gaan graven. Al gauw stuitten ze op een stenen onderlaag. Bij het uitgraven bleek het om een grafsteen in twee gedeeltes te gaan. De grafsteen werd schoongemaakt en bestudeerd. De tekst op de steen uit 1909 was nog goed te lezen.
Maar waarom lag die steen daar? De beide broers legden de zware grafsteen aan de kant en zagen tot hun ontdekking een wel, die waarschijnlijk vroeger dienst had gedaan als waterput. De grafsteen was er als putdeksel opgelegd.  Een bijzondere ontdekking, die ik uiteraard niet had willen missen.

De ene helft van de grafsteen hebben de broers weer op zijn plek teruggelegd en de tuin weer keurig netjes dichtgemaakt. De andere helft blijft nog even bewaard in de schuur.
Want ja, mocht en er zich nog nazaten melden van de mensen die op de grafsteen staan vermeld, dan mogen ze de grafsteen op komen halen. “Maar”, zei de bewoner, “dan moeten ze er wel een mooie putdeksel voor in de plaats neerleggen”.

Toch bijzonder om zoiets in je achtertuin te vinden.  En na mijn bezoek aan deze bijzondere vondst, ben ik op onderzoek uitgegaan naar de herkomst van de grafsteen.
De tekst op de steen luidt als volgt:
“Rustplaats van
Jacob Gerbens Veldhuis
geboren te
Den 19 januari 1835
overleden te Wommels
29 mei 1909
echtgenoot van
Geiske Gabes Wijnia”

Jacob Gerbens Veldhuis was veehouder in Wommels. Hij werd op 19 januari 1835 in Arum geboren als zoon van Gerben Jans Veldhuis en Wijbrig Jacobs Rusticus. Jacob overleed op 29 mei 1909 in Wommels.
Op 8 mei 1862 huwde Jacob Veldhuis met Geiske Gabes Wijnia, een dochter van de “greidboer” Gabe Foekes Wijnia en Anke Gerlofs Tuinstra. Geiske werd in Wommels geboren op 13 oktober 1840. Ze overleed daar ook, op 1 februari 1923.
Jacob en Geiske Veldhuis kregen drie kinderen. Twee jongetjes en een meisje.

Wat nu de reden is geweest dat juist deze grafsteen in de tuin van de betreffende woning is beland?
Jacob en Geiske Veldhuis – Wijnia kregen geen kleinkinderen. Hun beide jongetjes stierven op jonge leeftijd en het huwelijk van de dochter bleef kinderloos. Misschien dat het graf was geruimd en de voormalige bewoner tijdens een zoektocht naar een geschikte putdeksel op deze  steen stuitte op het kerkhof vlakbij zijn woning? Het blijft gissen.

Een knecht van de familie Veldhuis – Wijnia was een (oud)oom van de voorgaande bewoners. Maar of dat de connectie met de steen verklaart?

Hoe het ook mag zijn. Het vinden van een grafsteen in je achtertuin is geen alledaags gegeven.

Het volgende Friestalige gedicht werd op It âlders erf gemaakt. Het gaat over het verlies van een dierbare.


It blêd dat dwarrelt lâns myn rút
Is in boadskip út’e himel
De earste reindrip op myn lea
Is in teken fan dyn bestean
Mar de flinter as snie sa wyt
Is dyn glimk de takomst yn.